11 grudnia 2024 (aktualizacja) 

Opłata SUP w gastronomii za opakowania tzw. wielokrotnego użytku

Wielu dostawców opakowań do gastronomii oferuje opakowania z plastiku, reklamując je jako zwolnione z opłaty konsumenckiej (SUP). Pretekstem zwolnienia z opłaty SUP pobieranej od użytkownika końcowego ma być fakt, że oferowane opakowania są opakowaniami wielokrotnego użytku, o czym świadczyć ma stosowny „certyfikat”. Przykładem takich opakowań mogą być m.in. opakowania do zgrzewu, ale na rynku można znaleźć więcej ofert opakowań „bez SUP”.

• Czy tego typu opakowania „wielokrotnego użytku” są bezpieczne dla gastronomii?
• Czy opakowania wielokrotnego użytku zwalniają z rejestracji w BDO oraz z pobierania opłaty od klientów?

NIE! Sam fakt, że opakowanie posiada certyfikat wielokrotnego użytku nie oznacza, że nie podlega pod przepisy dyrektywy SUP. Ryzyko z tym związane ponosi właściciel gastronomii, a nie dostawca opakowań.
Jako firma doradcza, która zajmuje się wdrożeniami SUP w gastronomii, od samego początku informowaliśmy naszych klientów, że żaden certyfikat nie zwolni ich z obowiązku rejestracji w BDO oraz pobierania od klientów tzw. opłaty konsumenckiej (SUP). Na przeciwnym stanowisku stali dostawcy opakowań, którzy informowali klientów, że ich opakowania nie podlegają dyrektywie SUP.
W marcu 2024 nasze stanowisko w tej sprawie potwierdził Marszałek Województwa Mazowieckiego, wydając indywidualną interpretację (pełna treść decyzji 189/24/OS na końcu artykułu), w której potwierdził, że od opakowania wielokrotnego użytku także należy pobrać opłatę konsumencką (SUP), w przypadku gdy nie zostało ono wprowadzone do obrotu w taki sposób, by realnie było wielokrotnie wykorzystywane.

Opłata konsumencka SUP od opakowań wielokrotnego użytku w praktyce

W skrócie z powyższej interpretacji wynika, że aby jednostka gastronomiczna była zwolniona z obowiązku (więcej o obowiązkach dla gastronomii) pobierania opłaty, nie tylko samo opakowanie musi być przeznaczone i zaprojektowane do wielokrotnego użycia, ale także przedsiębiorca prowadzący gastronomię musi je wprowadzać do obrotu tak, by realnie opakowania te były wielokrotnie użytkowane. Zdaniem Marszałka nie wystarczy informowanie klientów, że opakowanie jest wielokrotnego użytku i że mogą je wykorzystać ponownie.

W cytowanej interpretacji indywidualnej przedsiębiorca prowadzący kantynę (jednostkę gastronomiczną) argumentował następująco.
„W ramach prowadzonej działalności Spółka oferuje Klientom napoje oraz żywność pakowane przez Spółkę w opakowania. Opakowania posiadają świadectwo odporności na mechaniczne zmywanie – w załączeniu przykładowe świadectwo odporności w ramach 125 cykli testowych w temperaturze 65˚C. Niektóre z Opakowań wymagają zastosowania jednorazowej folii celem zamknięcia. Spółka wywiesiła w kantynie napis informujący Klientów o świadectwach dot. poszczególnych Opakowań i zachęcający Klientów do ich wielokrotnego wykorzystywania, czy to w kantynie, czy w innych miejscach”.
Przedsiębiorąca twierdził, że jest zwolniony z opłaty konsumenckiej SUP w związku z zastosowaniem opakowań wielokrotnego użytku oraz z faktem, że umożliwia klientom, by sami w zmywarce odparzyli opakowanie i wrócili w celu jego ponownego napełnienia. Marszałek Województwa Mazowieckiego był innego zdania i zobowiązał przedsiębiorcę do pobierania opłat od klientów.

Opłata konsumencka SUP od opakowań wielokrotnego użytku – problem prawny

Od strony prawnej dostawcy opakowań opierają swoją argumentację dotyczącą braku opłaty konsumenckiej SUP na prostym założeniu, że skoro opakowanie nie jest jednorazowego użytku, to nie podlega opłacie. Zgodnie z definicją z art. 2 pkt 9e Ustawy Produktowej, przez produkt jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (SUP) rozumie się produkt, który jest w całości lub części wykonany z tworzyw sztucznych i który nie został przeznaczony, zaprojektowany ani wprowadzony do obrotu, tak aby osiągnąć w ramach jego cyklu życia wielokrotne użycie przez zwrócenie go w celu powtórnego napełnienia lub ponownego użycia do tego samego celu, do którego był pierwotnie przeznaczony.

Z niewiadomych powodów niektórzy dostawcy opakowań uważają, że zawarte w definicji przesłanki wielokrotnego użycia: przeznaczenie, zaprojektowanie, wprowadzenie do obrotu – należy traktować oddzielnie. Ocenę takiej interpretacji art. 2 pkt 9e pozostawiam czytelnikom. Marszałek Województwa Mazowieckiego stanął na stanowisku, że oczywiście, aby opakowanie nie było uznane za produkt jednorazowego użytku (SUP), wszystkie trzy przesłanki muszą być spełnione jednocześnie.
Przedsiębiorcy z branży gastronomicznej uważają często, że jeśli na fakturze opakowania opisane są jako wielokrotnego użytku, to zwalnia to ich z obowiązków w zakresie SUP(więcej o obowiązkach dla gastronomii). W oczywisty sposób tak nie jest. Co najwyżej zwalnia to dostawcę opakowań z pobranie tej opłaty za dostawę do gastronomii (ale i to nie jest takie pewne).
Dodatkowo UM przytacza w swojej interpretacji normę EN 13429:2004 Opakowania – Opakowania wielokrotnego użytku. Wymienione w tej normie wymogi dotyczące stwierdzania przydatności opakowań do wielokrotnego użytku są następujące:

• zamiar wielokrotnego wykorzystania opakowania (tj. celowe zaprojektowanie, przeznaczenie i wprowadzenie do obrotu)
• projekt opakowania umożliwiający osiągnięcie wielokrotnej rotacji
• opakowanie można opróżnić/rozładować bez znacznych uszkodzeń i bez zagrożenia dla integralności produktu, zdrowia i bezpieczeństwa
• opakowanie można odtworzyć, wyczyścić, umyć, naprawić przy jednoczesnym utrzymaniu jego pierwotnej funkcjonalności
• obowiązują ustalenia umożliwiające wielokrotne wykorzystanie, tj. ustanowiono i uruchomiono system wielokrotnego wykorzystania.

W normie EN 13429:2004 wskazano, że by ocenić zasadność zakwalifikowania opakowania do „opakowań wielokrotnego użycia” w warunkach przewidywanego stosowania, pakujący/napełniający powinien zapewnić system odbioru opakowań (umowy organizacyjne, techniczne i finansowe), gdzie system zwrotności opakowań odpowiadać będzie kryteriom systemów określonym w normie (system zamknięty, otwarty i mieszany). Jednocześnie wskazano na konieczność posiadania deklaracji zgodności w celu wykazania, czy opakowanie spełnia kryteria zgodności, takie jak np.:

• czy biorąc pod uwagę szczególne okoliczności/miejsce użytkowania, opakowanie jest przeznaczone do wielokrotnego użycia
• czy w okolicznościach i miejscach przewidywanego użytkowania są na miejscu dostępne warunki (organizacyjne, techniczne, finansowe), które pozwalają na wielokrotne użycie
• czy system wielokrotnego użycia, określony jako właściwy w rzeczywistych okolicznościach stosowania, jest zgodny z jednym z wymagań podanych w rozdziale 6 ww. normy.

Tak więc podsumowując, należy pamiętać, że spór w powyższej sprawie będzie trwał do czasu pierwszych prawomocnych rozstrzygnięć sądowych. Trudno sobie jednak wyobrazić, by sądy uznały opakowania, które zawsze były traktowane jako jednorazowe, za opakowania wielokrotnego użytku. Gastronomia powinna pamiętać, że to ona wydaje opakowania użytkownikowi końcowemu, więc to na gastronomii spoczywa odpowiedzialność za pobranie opłaty. Dostawca nie przejmie tej odpowiedzialności na siebie.

Warto pamiętać, że powyższe ryzyko dla gastronomii to nie tylko administracyjne kary pieniężne, ale także potencjalna konieczność odprowadzenie 20/25 gr od każdego wydanego opakowania. A przecież tak zwane „opakowania bez SUP” są droższe od opakowań jednorazowych.

Cytowana w artykule indywidualna interpretacja Marszałka Województwa Mazowieckiego została wydana 8 marca 2024 roku decyzją 189/24/OS na podstawie art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców. Indywidualne interpretacje nie są źródłem prawa.

Artur Budziszewski

Pobierz indywidualną interpretację 189/24/OS (PDF)